By Khadija Mbesa
Unene kupita kiasi kwa watoto ni suala tata la kiafya. Hii hutokea wakati mtoto yuko na uzito usio wa kawaida, au kuwa na uzito uliozidi inavyopaswa kulingana na urefu wake. Sababu za kupata uzito kupita kiasi kwa vijana ni sawa na zile za watu wazima, pamoja na tabia na maumbile. Unene kupita kiasi pia huathiriwa kulingana na jamii ya mtu kwani inaweza kuathiri uwezo wa kufanya uchaguzi mzuri.
Tabia
Tabia ambazo huathiri kuongezeka kwa uzito ni pamoja na kula kalori nyingi, vyakula vyenye virutubisho kidogo na vinywaji, matumizi ya dawa na utaratibu wa kulala. Kutopata mazoezi ya mwili ya kutosha na kutumia muda mwingi kwenye shughuli za kukaa kama kutazama runinga au vifaa vingine vya skrini kunaweza kusababisha kuongezeka kwa uzito.
Kinyume chake, Mlishe mtoto wako vyakula vyenye afya na kuwa na nguvu ya mwili kunaweza kusaidia watoto kukua na kudumisha uzito mzuri. Kusawazisha nishati au kalori zinazotumiwa kutoka kwa vyakula na vinywaji na kalori zilizochomwa kupitia shughuli zozote, zina jukumu la kuzuia kuongezeka kwa uzito kupita kiasi. Kwa kuongezea, Kumlisha mwanao vyakula vyenye afya na kufanya mazoezi ya mwili husaidia kuzuia magonjwa sugu kama ugonjwa wa kisukari, saratani zingine, na magonjwa ya moyo.
Nasisitiza kula mboga na matunda anuwai, nafaka nzima, vyakula anuwai vya protini, na bidhaa za maziwa zisizo na mafuta mengi na zisizo na mafuta kamwe. Pia inapendekeza kupunguza vyakula na vinywaji vya sukari iliyoongezwa, mafuta dhabiti, au sodiamu.
inapendekeza watoto wenye umri wa miaka 6 – 17 kufanya angalau dakika 60 ya mazoezi ya mwili ya wastani kila siku. Watoto wenye umri wa miaka 3 hadi 5 wanapaswa kufanya mazoezi ya mwili siku nzima kwa ukuaji muafaka.
Mazingira ya Jamii
Inaweza kuwa ngumu kufanya uchaguzi mzuri wa chakula na kupata shughuli za kutosha za mwili katika mazingira ambayo hayaungi mkono tabia nzuri. Maeneo kama vile vituo vya utunzaji wa watoto, shule, au jamii zinaweza kuathiri lishe na shughuli kupitia vyakula na vinywaji wanavyotoa na fursa za mazoezi ya mwili wanayotoa. Sababu zingine za jamii ni pamoja na upatikanaji wa uchaguzi bora wa chakula, msaada wa rika na kijamii, uuzaji na uendelezaji, na sera zinazoamua jinsi jamii imeundwa.
Matokeo ya Unene kupita kiasi
Hatari zaidi za kiafya
Unene utotoni unaweza kuumiza mwili kwa njia anuwai. Watoto ambao wana fetma wana uwezekano wa kuwa na:
- Shinikizo la damu na cholesterol nyingi, ambazo ni hatari kwa ugonjwa wa moyo na mishipa.
- Kuongezeka kwa hatari ya kuhimili uvumilivu wa sukari, upinzani wa insulini, na aina 2 ya ugonjwa wa sukari
- Shida za kupumua, kama vile pumu.
- Shida za pamoja na usumbufu wa misuli.
- Ugonjwa wa ini wenye mafuta, mawe ya nyongo, na reflux ya gastro-esophageal (yaani, kiungulia).
- Shida za kisaikolojia kama vile wasiwasi na unyogovu.
- Kujistahi chini na kiwango cha chini cha hamu ya maisha.
- Shida za kijamii kama vile uonevu na unyanyapaa.
Hatari za kiafya za Baadaye
- Watoto ambao wana fetma wana uwezekano mkubwa wa kukuwa na fetma hata wakiwa watu wazima. Watu wazima fetma huhusishwa na hatari ya hali kadhaa haswa ya afya ikiwa ni pamoja na ugonjwa wa moyo kuongezeka, aina mbili za ugonjwa wa kisukari, na kansa.
Ni vyema kumuona daktari wakati unaona kwamba uzito wa mtoto wako haulingani na kimo chake au miaka yake. Ila jizatiti kutofikia hali ambayo itakuzalimu kumuona daktari. Kumbuka, lishe bora na mazoezi muafaka yawe kwenye ratiba ya maisha yako na mtoto wako.